Opinie: Collectieve angst

“Het komt steeds dichterbij”, en “Je kunt erop wachten dat het hier gebeurt”. Het zijn uitspraken die je steeds vaker hoort of misschien zelf weleens hebt gedaan. Naarmate religieus geïnspireerde terroristische aanslagen zich in een rap tempo voltrekken, groeien deze gevoelens van angst en onbehagen. De overtuiging dat wij binnenkort aan de beurt zullen zijn versterkt zich. Los van de vraag of dit terecht is, heeft dit wel onbewuste gevolgen. Het beïnvloed ons denken, onze blik op de wereld, en misschien wel het belangrijkste; de manier waarop we naar de mensen om ons heen kijken…

Een meer sluimerende angst

Op zich is angst een gezonde emotie. Het beschermt je in gevaarlijke situaties. Je lichaam geeft dan zo’n sterk signaal af, dat je lichaam eerder ingrijpt dan je gedachten. Een uitstekend en natuurlijk overlevingsmechanisme. We hebben het hier over situaties waarin er direct gevaar dreigt. Het bang zijn voor aanslagen en radicalisering, is een meer sluimerende angst. Deze wordt gevoed door wat we in het nieuws te zien krijgen, en door de zich herhalende leuzen en waarschuwingen van politici en actiegroepen via de media. Uit een recente peiling van Maurice de Hond, blijkt dat veel mensen (68 procent) denken dat de kans nu groot is dat ook Nederland te maken krijgt met een aanslag. Dat was na ‘Parijs’ 56 procent. Ongeveer de helft zegt zich nu minder veilig te voelen dan voorheen, op plekken waar veel mensen zijn.

“Zij verkrachten kinderen, want dat staat op Facebook”

Wat doet deze groeiende angst met ons? De meeste mensen laten zich gelukkig er niet teveel door leiden. Natuurlijk zijn ze waakzaam, maar passen hun doen en laten niet aan. Daarnaast zijn er de mensen die de angst en het beeld in de media gebruiken. Groeiende achterdocht zorgt voor een afkeer van bijvoorbeeld asielzoekers en Islamitische landgenoten. Aangewakkerd door populistische politici, kan dit voor spanningen zorgen in de samenleving. Iets wat we hebben kunnen zien bij verschillende bijeenkomsten rondom de komst van asielzoekerscentra. Opmerkelijk hierbij is de rol van sociale media als Facebook. Mensen laten hun kinderen niet meer buitenspelen wanneer er opgevangen vluchtelingen in de buurt zijn. De reden? “Zij verkrachten kinderen, want dat staat op Facebook…”

‘Lone-wolves’

Als laatste de mensen die psychisch instabiel zijn. Juist op deze groep heeft de maatschappelijke onrust en angst voor terreur een grote invloed. Ontwijkend gedrag en het terugtrekken in de eigen wereld kan een gevolg zijn. In deze eigen wereld groeit de angst verder tot proporties die (in de beleving van de betreffende persoon) om actie vragen. Volkert van der G., Tristan van der V., in Alphen aan den Rijn, Karst T. in Apeldoorn, Bart van U. in Bilthoven en Tarik Z. die de NOS studio binnenviel. Het zijn voorbeelden van zogenoemde ‘Lone-wolfs’, die in hun eentje een aanslag plegen met een auto, vuurwapen of explosieven. Iets wat we recent nog zagen in Nice en München. Ook bij de laatste twee speelde de psychische achtergrond een rol. Beide daders hadden last van depressies. Juist deze eenlingen blijven (tot de terroristische daad) vaak onzichtbaar en zijn moeilijk door de veiligheidsdiensten in beeld te krijgen. Er is dus zeker niets mis met het feit dat de gemiddelde Nederlander waakzaam is en op zijn hoede. Toch is het belangrijk om te beseffen dat ons eigen gedrag invloed heeft op de collectieve angst. Denk daar eens aan voor je een bericht over bijvoorbeeld vluchtelingen of Moslims deelt op Facebook…