In de Kunsthal was de grootste tentoonstelling die ooit is gemaakt van het werk van Ai Weiwei, een wereldberoemde kunstenaar en activist. Meermalen ben ik er geweest om al dat werk goed te zien. Ai Weiwei werd in 1957 in China geboren maar leeft nu in Europa. De expositie heeft als titel: ‘In Search of Humanity’.
Kunst en activisme: één geheel
In het Auditorium van de Kunsthal is dan ook op het scherm een interview met hem te zien dat bij de opening van de expositie op 30 September 2023 werd afgenomen. Ai Weiwei geeft in het interview aan dat er voor hem geen verschil is tussen kunst en activisme en dat voor hem beide activiteiten één geheel vormen. “Everything is art and everything is politics,” zegt hij.
De opgestoken middelvinger naar de macht
Zo heeft veel van zijn werk een maatschappijkritische inhoud. Bijvoorbeeld een hele serie foto’s met de Polaroid camera waarin centraal zijn opgestoken middelvinger is te zien en op de achtergrond Chinese partijpolitieke blufgebouwen. Maar ook de Eiffeltoren, het Louvre en andere gebouwen in Europa die vooral gebouwd zijn om indruk te maken en macht uit te drukken van de heersende groepen.
In China werd Ai Weiwei als gevaarlijk beschouwd vanwege zijn kritische kunst. In 2011 werd hij dan ook gevangen gezet. Op de tentoonstelling zijn een aantal modellen te zien van de kale gevangenis waarin hij werd opgesloten. Daarin zijn ook de twee bewakers in uniform te zien die hem zwijgend overal begeleiden, zelfs als hij op de wc zit.
Kinderslachtoffers in Sichuan
Toen er in 2008 in Sichuan een vreselijke aardbeving was, ging Ai Weiwei er heen om de schade te bestuderen. Het viel hem op dat er vooral veel scholen ingestort waren. Hij vond veel rugzakjes van kinderen onder het puin. Ai Weiwei deed interviews met getuigen en nabestaanden en filmde die ook zoals op de expositie te zien is. Aangrijpende beelden waar ik lang naar heb zitten kijken. Van alle gevonden rugzakjes maakte hij een grote slang die aan het plafond in de zaal van de Kunsthal was opgehangen en zo de omgekomen kinderen weer aanwezig maakte.
De stuurloze burger
Zo had hij meer wonderlijk materiaal om zijn kunstwerken van te maken. Grote beelden aan de wand helemaal opgebouwd uit Lego stukjes bijvoorbeeld. Of torenhoge assemblages opgebouwd uit Chinese volksfietsen. Normaal rijden de Chinezen daar bij duizenden op door de straten van Peking en andere steden. Maar Ai Weiwei wist ze op intelligente wijze aan elkaar en op elkaar vast te schroeven zodat er wonderbaarlijke installaties ontstonden. Ook had Ai Weiwei bij de installatie de sturen van de fietsen weggelaten. Immers de Chinese regering die maar uit één partij bestaat is de baas in het land. Die stuurt iedereen in het rond om de maatschappij te laten draaien. Het individu, de Chinese burger, heeft geen vrijheid om zelf te sturen.
Vluchtelingencrisis
Ai Weiwei had ook een grote Lotusbloem gemaakt met een grote glazen bol in het midden en een kring van oranje zwemvesten er omheen als de blaadjes van de bloem. Die zwemvesten had hij op het strand van het Eiland Lesbos in Griekenland gevonden. Ze waren achtergelaten door vluchtelingen uit Syrië, Iran en Afghanistan en andere landen waar oorlog of een gewelddadig regime het leven van de bewoners onmogelijk maakt. Een video laat ook zien hoe deze vluchtelingen bepakt en bezakt met hun schamele bezittingen en vaak vergezeld van kleine kinderen verder trokken in Europa om een land te vinden dat hen asiel zou willen bieden.
Maar op die weg komen ze ook hoge hekken met prikkeldraad tegen van landen die hen zeker niet willen ontvangen. En militairen die de hekken bewaken zodat je er geen gaten in kunt knippen. Wat toch gebeurt als er even geen bewakers in de buurt zijn. De hekken stuwen de stroom vluchtelingen ook op tot brede stromen van mensen die hun huis en vaderland kwijt zijn en op zoek naar een veilige plek om hun leven een nieuw begin te geven. Volgens Ai Weiwei is de wereldwijde vluchtelingencrisis de ergste crisis waar de mensheid mee te kampen heeft. De klimaatcrisis is hier en daar ook actueel maar heeft een langer tijdsbestek. De doodsnood van de vluchtelingen is hier en nu onder ons aanwezig, ook in Rotterdam en doet een direct beroep op onze medemenselijkheid.
En nog veel meer…
Er is nog veel meer te zien op de expositie van het werk van Ai Weiwei. Een kring van grote gouden beelden die de Chinese dierenriem voorstellen. Waaronder ook de Draak die recent bij de feesten rond het Chinees Nieuwjaar van de Draak uitgebreid werden gevierd in het park bij de West Kruiskade en in de straat daarnaast waar die Draak ook doorheen kwam en waar de Leeuwen dansten. In de Kunsthal ook indrukwekkende marmeren beelden die simpele dingen uitbeelden, zoals kinderspeelgoed bijvoorbeeld.
