Veel verslaafden, die na hun celstraf hun bestaan weer op orde trachten te krijgen, kampen met onoplosbare betalingsproblemen.
Gemiddeld hebben ze een schuld van 23.000 euro. Daarmee kunnen ze nergens terecht omdat de gemeente door bezuinigingen steeds kritischer zijn gaan selecteren bij verzoeken om schuldhulpverlening. De terugkeer in de samenleving van zo’n 7.000 veroordeelden die verslaafd zijn loopt hierdoor spaak.
Dat is de conclusie van een onderzoek van de Stichting Verslavingsreclassering Utrecht, verricht door de Utrechtse Hogeschool. Daarvoor werd in 36 gemeenten onderzocht hoe de gemeentelijke schuldhulpverlening voor mensen in de verslavingsreclassering is geregeld. De schuldhulpverleners adviseren mensen met betalingsproblemen en helpen hen met het aflossen van de schulden.
Van de 14.000 mensen die in de verslavingsreclassering zitten, heeft 50 procent ernstige schulden. Ze komen nauwelijks door de kritische toetsing van de gemeenten heen. De gemeenten moesten vanaf 2012 20 miljoen euro op de schuldhulpverlening besparen. Tegelijkertijd is het aantal aanvragen voor schuldhulpverlening door de economische crisis al jaren aan het stijgen: van 44.000 in 2008 naar 89.000 in 2013.
Omdat gemeenten meer mensen moeten helpen met minder centen, zijn ze strenger gaan beoordelen, ziet ook Joke de Kock, voorzitter van de NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren. ¨De gemeenten zijn gaan selecteren aan de poort. Ze helpen liever tien klanten met perspectief dan een zonder. Ze kijken of een klant stabiel is om iets aan zijn of haar schulden te doen¨.
De consequentie is dat verslaafden en criminelen tussen wal en schip vallen. De gemeenten toetsen aanvragers op hun motivatie en controleren of ze hun administratie op orde hebben, geen openstaande boetes meer hoeven te betalen en onlangs nog een beroep hebben gedaan op de schuldhulpverlening.
In de praktijk komen verslaafden nauwelijks in aanmerking voor schuldhulpverlening, zelfs als ze afgekickt zijn. ¨Een vicieuze circel¨, noemt Erwin ten Holte directeur van de SVG hun toestand. ¨Mensen belanden door hun verslaving opnieuw in de misdaad. Vervolgens komen ze terecht in de gevangenis en hebben ze geen geld op zak als ze vrijgelaten worden. Ook vervallen ze weer in crimineel gedrag en nemen weer drugs om de druk van het gebrek aan poen te verlichten¨.
Het ministerie van sociale zaken is op de hoogte van de moeilijke situatie van mensen in de verslavingsreclassering, laat een voorlichtster weten. ¨Maar het is aan de gemeenten om de richting te bepalen aan een integrale schuldhulpverlening. Daarbij past dat zijn hun serviceverlening afstemmen op de aanwezige hulpvragen. Het uitsluiten van bepaalde hulpvragen is binnen dat perspectief niet wenselijk¨.
Gemiddeld hebben mensen in de verslavingsreclassering 14 schuldeisers achter zich aan. Daaronder zijn veel rijksinstellingen zoals de Belastingdienst en het Centraal Justitieel Incasso Bureau. De afgelopen jaren zijn de middelen verruimd die ze hebben om de schuld op te eisen. Zo kan de fiscus geld van iemands rekening afschrijven en geeft het Zorginstituut Nederland boetes voor de te laat betaalde ziektekostenpremies.
Doordat deze instellingen slecht met elkaar samenwerken, zakken veel Nederlanders onder het sociaal minimum, meldt Ten Holte. ¨Wettelijk hebben mensen recht op een minimum van 90 procent van de bijstandsnorm, circa 800 euro. Maar we komen veel klanten tegen die het elke maand met 500 tot 600 euro moeten doen¨.
Bron: De Volkskrant, dinsdag 9 december 2014
