De pogingen van de regering om de export van uitkeringen naar Marokko te beperken lopen vast in een rechterlijk moeras. Nadat de rechters eerder de verlaging van lopende uitkeringen hadden verboden, heeft de rechtbank nu besloten dat ook de nieuwe uitkeringen op niveau moeten blijven. Dat brengt minister Asscher van Sociale Zaken in een lastige situatie.
Volgens de wet Woonlandbeginsel worden uitkeringen die naar een ander land worden overgemaakt, verlaagd als de kosten van levensonderhoud daar lager zijn. Dat heeft vooral consequenties voor uitkeringen die op bankrekeningnummers in Turkije en Marokko worden gestort. De wet werd op 1 juli 2012 van kracht en zou meteen moeten gelden voor nieuwe uitkeringen en stapsgewijs gevolgen hebben voor lopende uitkeringen.
In een reeks uitspraken hebben de rechters een streep gezet door de korting op lopende uitkeringen aan weduwes en kinderen in Turkije en Marokko. De verlaging van de uitkeringen is strijdig met mondiale afspraken. De Amsterdamse rechtbank besliste afgelopen week dat ook nieuwe arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en nabestaandenuitkeringen die naar Marokko worden overgemaakt, niet gekort kunnen worden volgens het woonlandbeginsel.
Het ministerie van Sociale Zaken denkt na over een beroep bij de hoogste rechter. Juristen menen dat dat geen succes zal opleveren, omdat de uitspraken te eenduidig zijn. Ze vermoeden dat beroep vooral symboolwerking heeft. De rechter krijgt de schuld van het onderuit halen van ferme politiek, terwijl de juristen juist vinden dat de wetgeving rammelt.
De wet, gemaakt door Asschers voorganger VVD-lid Henk Kamp, levert Asscher een tegenvaller van ongeveer 100 miljoen euro op. Een andere haastige poging van Kamp om te bezuinigen op de export van uitkeringen bezorgde zijn opvolger ook al een strop.
Toen ging het nog om een bonus voor bejaarde belastingplichtigen. Na 1 juli 2011 zou deze bonus van 28 euro per maand meestal niet in het buitenland worden uitbetaald. Toen de rechter deze maatregel een jaar geleden afkeurde, kreeg Asscher een tegenvaller van 300 miljoen euro te incasseren. De rekening loopt nog meer op omdat het samenvoegen van een serie toelages niet door kan gaan. Die bundeling moest een besparing van 1,2 miljard opleveren.
Asscher is overtuigd van de juistheid van het woonlandbeginsel en het beperken van de export van de uitkeringen, zoals de kinderbijslag. Hij wordt gesteund door de PVV, VVD, CDA en ChristenUnie, maar niet door zijn eigen partij de PvdA. In juni riepen PVV, CDA, VVD, SGP, ChristenUnie, Groep Bontes/Van Klaveren en Van Vliet Asscher op het verdrag met Marokko op te zeggen als dat niet wordt aangepast aan de Nederlandse eisen, zoals het woonlandbeginsel.
Minister Asscher laat weten dat hij dat middel niet zal schuwen, maar ziet er wel de betrekkelijkheid van in. Opzeggen heeft alleen consequenties voor nieuwe uitkeringen, lopende uitkeringen moeten gewoon worden uitgekeerd. Opzeggen heeft ook gevolgen voor het bestrijden van fraudeurs. Nu doet Marokko daaraan nog mee, na het opzeggen ligt dat niet meer voor de hand.
Dat geldt ook voor andere samenwerking, zoals die tussen politie en justitie. Die bloeit juist op met het vervolgen in Marokko van Nederlands-Marokkaanse misdadigers.
Marokko weet zich tenslotte gesteund door het aanstaande associatiebesluit met de Europese Unie dat volgend jaar van kracht wordt. Dat regelt een exportverplichting voor AOW, nabestaanden-en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, ook als ons land het eigen verdrag zou opzeggen. Alleen voor kinderbijslag, geldt de exportplicht niet.
De Marokkaanse ambassade wil de kwestie niet op de spits drijven en verwacht pas volgende maand resultaat. ¨Het verdrag is al meerdere keren aangepast¨, aldus een woordvoerder. Dat zal dan een kwestie van geven en nemen zijn. Asscher wil in de herfst van dit jaar de knoop doorhakken.
Bron: De Volkskrant, maandag 11 augustus 2014
