Gemeenten met de grootste financiele problemen krijgen in 2015 het meeste werk te doen als de regering de jeugdzorg, de ouderenzorg en de uitkering Wajong aan hen overdraagt. Nu al hebben de armste gemeenten met een grote vraag naar zorg te maken.
De vraag gaat bij de armste gemeenten nog sterker toenemen dan gemiddeld doordat hun bevolking is verouderd. De gemeenten zijn bang in grote problemen te komen doordat ze vinden dat ze onvoldoende worden gecompenseerd.
Dit blijkt uit een onderzoek van de Volkskrant in samenwerking met King, het Kwaliteitsinstituut Nederlandse gemeenten. Uit de gegevens wordt duidelijk dat de meeste gemeentebesturen er rekening met houden dat ze niet alle taken kunnen uitvoeren die ze van de overheid krijgen overgedragen.
Hoe groot het probleem precies is, weet nog niemand. Gemeenten hebben nog geen vermoeden hoeveel hulp ze moeten verlenen, hoe zwaar de zorg is en hoeveel geld ze ontvangen van de landelijke regering.
King is de dataspecialist van de Nederlandse gemeenten. Het instituut verzamelt gegevens over de nieuwe taken van de gemeenten en tracht zo inzicht te krijgen in de te verwachten klus.
In het onderzoek werden gemeenten op drie aspecten vergeleken: het aantal inwoners dat gebruik maakt van regelingen die de overheid overdraagt, de mate van veroudering en de financiele positie. Over de verdeling heeft de regering nog geen beslissing genomen. Wel is er een proefberekening gemaakt die voor de armste gemeenten ongunstig uitpakt. ¨Er wordt een homogene deken over ons land gelegd waardoor elke gemeente evenveel geld ontvangt. Terwijl we in Oost-Groningen met veel meer problemen te maken hebben dan andere gemeenten,¨ laat Thea van der Zijl, wethouder financien van Delfzijl weten.
Door de onduidelijkheid kunnen de nieuwe colleges van burgemeester en wethouders, die nu in de gemeenten worden gevormd, niet inspelen op wat er op hen afkomt. ¨Het kabinet legt het financiele risico bij de gemeenten,¨ meent Jantine Kriens, voorzitter van de directieraad van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. ¨Gemeenten kunnen op grond hiervan onvoldoende garanties bieden aan clienten en zorgaanbieders.¨ Het Rijk kan aan deze onzekerheid een eind maken door de korting niet toe te passen op clienten zolang die niet vallen onder het overgangsrecht.
Volgens staatssecretaris Van Rijn is van onduidelijkheid volgend jaar geen sprake. ¨Gemeenten krijgen geld op basis van de cijfers van wat per gemeenten nu wordt besteed aan AWBZ. Naar de verdeelsleutel wordt nu onderzoek verricht. Hierbij kijken we naar de gevolgen van bijvoorbeeld van veroudering van de bevolking. Met de gevolgen daarvan houden we rekening bij de verdeling van het geld. De bevindingen van King en de Volkskrant vind ik een nuttige bijdrage voor een nieuw verdeelmodel.¨
De gemeenten voor wie de problemen zich zullen opstapelen-veel nieuwe taken erbij, veroudering van de bevolking en slechte financiele positie-liggen vooral in de noordelijke en oostelijke provincies en in Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Limburg. Het economisch motorblok van Nederland, de Randstad, loopt door de leeftijdsopbouw van de inwoners en door de schulden per gemeente relatief weinig risico door de taken die ze van de overheid toebedeeld krijgen.
Er zijn ongeveer 50 gemeenten die financieel zeer zwak staan en verhoudingsgewijs juist veel taken moeten overnemen van het Rijk. De regelingen die naar de gemeenten overgaan, drukken nu en in de komende jaren zwaarder op de gemeentelijke begroting naarmate de bevolking ouder wordt. Voor ongeveer 30 gemeenten pakt dat nadelig uit: ze zijn sterk verouderd en zien veel meer op zichzelf afkomen door de decentralisatie. Tien gemeenten vallen in beide categorien.
Volgens de plannen van het kabinet krijgen alle gemeenten in 2015 drie nieuwe taken. Het gaat om de zorg aan hulpbehoevende bejaarden. Daarnaast zijn de gemeenten dan verantwoordelijk voor de ‘onderkant van de arbeidsmarkt’ door de samenvoeging van de bijstand, de sociale werkvoorzieningen en de regeling voor jonggehandicapten. Daarnaast worden de gemeenten dan verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Het overhevelen van de jeugdzorg naar de gemeenten is al goedgekeurd door het Nederlandse kabinet. Het parlement en de senaat zijn nog bezig met de wetten die de andere nieuwe taken voor de gemeenten moeten regelen.
Bron: De Volkskrant, dinsdag 1 april 2014
