In Memoriam Teus van Wijk

Op 24 juli kreeg ik een telefoontje van Bob, onze hoofdredacteur, met de mededeling dat Teus overleden was, en dat de condoleance en crematie op maandag 27 juli zou zijn. Bob had het nieuws van Natasja vernomen, en belde mij omdat het basisberaad twee weken dicht was, en hij wist dat ik thuis geen internet heb. Hij heeft het bericht op Denkraam gezet, in de hoop zo nog op tijd de mensen te bereiken die hem goed gekend hebben, zodat zij die dat wilden afscheid van hem konden nemen. Het zou een sober afscheid worden…

“Mooi, dacht ik, het gaat weer goed met hem. Het heeft niet mogen duren…”

Na zijn ontslag als hoofdredacteur van Denkraam, in juni 2010, als gevolg van een bezuinigingsronde bij Zorgbelang – we waren toen nog een dode bomen magazine – ben ik hem uit het oog verloren. Een paar keer kwam ik hem in de stad tegen, bij de bibliotheek. Het ging goed met hem en zag hij er goed uit. (We moesten eens wat afspreken…, het is er nooit van gekomen. Zo gaan die dingen) Hij werkte aan ‘raad en daad ‘ van de Pameijer, en later deed hij de logistiek bij een non- profit cateringbedrijf, zo’n beetje zijn oude stiel. Maar ja, als het niet goed ging met Teus, zag je Teus niet. Hij was verhuisd naar de rand van de stad. Het gerucht dat hij in Burgerhotel de Zon had gezeten sprak hij tegen, maar hij is wel woningloos geweest en heeft een tijdje in Havenzicht gebivakkeerd. Af en toe keek ik op zijn facebookpagina, als ik me weer eens afvroeg hoe het met hem zou zijn. Daar werd ik niet veel wijzer van, totdat hij ongeveer driekwart jaar geleden berichten en foto’s postte over een nieuwe vriendin, een verbouwing, lekker eten en uitgaan. Mooi, dacht ik, het gaat weer goed met hem. Het heeft niet mogen duren…

“Enthousiaste hoofdredacteur die een goede sfeer wist te creëren”

Ik maakte kennis met Teus op de cliëntenradenconferenties van november 2001 en mei 2002. Hij was toen voorzitter van de Cliëntenraad Sociale psychiatrie van de RIBW Rijnmond, het huidige Pameijer. Vanuit die conferenties namen we beiden deel aan de werkgroep onder leiding van Niki Schipper waaruit Denkraam zou voortkomen. Toen het blad op de rails stond en het tijd was voor Niki om de fakkel over te dragen, werd Teus onze nieuwe hoofdredacteur per 1 maart 2003. We gingen enthousiast aan de slag met werkbezoeken, cursussen journalistiek schrijven, de jacht op kopij en correspondenten en het versterken van de redactie. Met elke twee maanden de deadline van een nieuw nummer. En elke vrijdagmorgen redactievergadering. Teus bleek een enthousiaste hoofdredacteur die een goede sfeer wist te creëren waarin we, elk met onze eigen kwaliteiten en gebreken tot ons recht kwamen. Er werd veel gelachen maar ook hard gewerkt. Geleidelijk aan, met vallen en opstaan ontstond er een redactie waarin iedereen met zijn eigenaardigheden een plek vond. Dat was hard werken: vetes moesten in de kiem gesmoord worden, pijnpunten weggemasseerd, maar meestal ging dat Teus goed af. Soms niet, dan brak hij deels af wat hij had opgebouwd, en waren we een redactielid of een correspondent armer. Na een veelbelovend begin, was hij vanaf oktober 2004 ineens spoorloos, of tenminste onbereikbaar. Met kunst en vliegwerk, en met hulp van andere medewerkers van het Basisberaad hebben Ton Hensing en ik toen de decembernummers in elkaar gezet, en voor het volgende nummer kwam Niki Schipper even terug als projectondersteuner.

In maart pakte hij de draad weer op, en in het najaar van 2005 begon het gesmeerder te lopen, al bleven deadlinestress en fouten in de drukproeven en de gedrukte exemplaren ons constant parten spelen. Af en toe was Teus er niet, maar met de samenwerking met GGZ Plaza, en de versterking van de eindredactie met Bas van Bellen en Martin Luycx was de technische kennis geborgd. Hij werd nog wel gemist, maar was niet meer onmisbaar. Dat we gemeenschappelijke interesses en gevoel voor humor hadden was daarbij niet onbelangrijk. Een prikbord vol flauwe grappen en fotoshop collages, de rubriek ‘zin en onzin’ en de inside grapjes in Denkraam (de foto bij het recept, van een totaal ander gerecht, kleine grapjes in het colofon, het ‘van de redactie’ of de titels van de artikelen) getuigden van de lol die we hadden in het maken van het blad. Als de sfeer goed was, en meestal was die goed, versterkten we elkaar, en stimuleerden we elkaar om goed werk te leveren. De emotionele eb en vloed van de redactieleden, inclusief Teus, was voor de goede lezer wel zichtbaar, maar de som der delen was een kwalitatief groeiend magazine. We hadden natuurlijk ook de tijd mee, de economie bloeide, het Basisberaad groeide en de Cliënten beweging eveneens. We gingen op reportage van Groningen tot Maastricht, en onze correspondenten rapporteerden uit Japan, New York en Barcelona.

“Het kwam voor hem en voor ons volkomen onverwacht”

En toen kwam de crisis…en het faillissement. De spanning was al hoog opgelopen, maar het faillissement, op 29 mei 2009 aangevraagd, en op 5 juni effectief, kwam toch nog onverwacht. Het Basisberaad was dicht. We besloten met Denkraam door te vergaderen, eerst bij Joyce Mesker en Bas thuis, en later bij Stichting Corridor. Teus werd gemist. Hij was vanaf eind april ziek. Op 3 juli was hij er weer, op de eerste vergadering bij Corridor. Wilden we verder met hem als hoofdredacteur? Hij kreeg het voordeel van de twijfel, hij had voldoende krediet opgebouwd. Hij was toch het cement dat ons zootje ongeregeld bij elkaar hield. Cement van dubieuze kwaliteit wellicht, maar toch…

Doorstart onder de vleugels van Zorgbelang Zuid Holland. We brachten een goed ontvangen faillissementsnummer uit. De draad weer opgepakt, en Teus verdween weer, in oktober. Begin november volgde een functioneringsgesprek met de redactie en de nieuwe directeur. Hij mocht blijven en het ging weer beter Zijn alcoholisme was inmiddels een publiek geheim. Iedereen die wat langer met hem te maken had, was op de hoogte. Zelf heeft hij het er nooit over gehad, en op het werk heb ik hem ook niet onder invloed gezien. Op 1 juni 2010 kreeg hij te horen dat zijn tijdelijk contract, sinds de herstart, wegens nieuwe bezuinigingen niet verlengd zou worden, en dat na 7 jaar betaald hoofdredacteurschap. Het kwam voor hem en voor ons volkomen onverwacht, de dag ervoor was ik nog met hem op reis geweest (naar Nijkerk, zie ik in mijn oude agenda) voor een reportage, die nooit geschreven zou worden. De klap moet groot geweest zijn. Hij zat zijn contract nog uit, maar op de nieuwe locaties is hij nooit meer geweest.

“De net iets te harde joviale klap op mijn schouder…”

En nu hij er niet meer is weet ik weer hoezeer ik hem mis, zijn humor, de soms harde grappen waar hijzelf het hardst om moest lachen, de serieuze discussies, de sterke verhalen, de correctiesessies bij het naderen van de deadline, de duo reportages, hij als interviewer, ik als verslaglegger, de net iets te harde joviale klap op mijn schouder… Op de condoleance, 27 juli, en later op de dag op de crematie waren we maar met zijn drieën: Teus’ laatste lief, Martin Luycx en ik. Daar vernam ik ook dat hij op 10 juli gevonden was. Doodsoorzaak hartstilstand. Zij moest hem identificeren en de uitvaart regelen. Tussen de oude kranten vond ik later het exemplaar met het bericht.

Dode man gevonden

Charlois – Aan de Zuiderparkweg in Rotterdam is vrijdagochtend een stoffelijk overschot gevonden. Het lichaam werd aangetroffen langs een sloot onder de metrobaan. De politie is ter plaatse om onderzoek te doen. Over de identiteit van het lichaam en de doodsoorzaak is nog niks bekend. De politie meldt dat het lichaam van een man is. De politie liet vrijdagavond weten dat er geen aanwijzingen zijn dat de man als gevolg van een misdrijf is omgekomen. Ook werd gemeld dat het stoffelijk overschot niet in het water maar op de kant werd aangetroffen.

Heeft ‘ie toch nog een keer de krant gehaald’, dacht ik grimmig… zwarte humor, kon Teus wel waarderen

In het blad zouden we een voorpagina en een aantal pagina’s reserveren voor een uitgebreide herdenking, maar ja, das war einmal… De nummers 3 t/m 10 en 14 t/m 42 die onder zijn hoofdredactionele verantwoordelijkheid zijn verschenen (zie ons archief) moeten dan maar beschouwd worden als zijn erfenis.

Het werd een sobere plechtigheid, met 3 muziekstukken in Teus’ geest (Sunday bloody Sunday van U2, Yellow van Coldplay en My way van Frank Sinatra), twee passende teksten over troost en hoop van de uitvaartbegeleider en een gedicht van Teus zelf. Vier, vijf jaar eerder, (en buiten de vakantieperiode) zou deze aula vol gezeten hebben, dacht ik, zoveel contacten als hij had. Wat is er misgegaan, en waar is het misgegaan? “Hij was een hele lieve man”, zei zijn laatste lief, “maar hij had ook zijn donkere kanten”. Wat jammer dat die donkere kanten…, dat de alcohol sterker was.

Ik wil afsluiten met het gedicht dat Teus voor zijn laatste lief geschreven heeft, dat zij op de crematie voorgelezen heeft:

Door mijn gevoelens en gedachten met jou te delen

Ging ik heel anders naar het leven kijken

Je gaf me zoveel steun en vriendschap.

(die ik met geen pen kan beschrijven)

Je haalde de zon achter de donkere wolken voor mij vandaan

Je gaf me oprechte vriendschap die me diep in mijn hart raakte

Je gaf me moed, lef en doorzettingsvermogen

Ik ging weer in het leven geloven.

Je staat alle dagen langs de weg van mijn berg

Om me aan te moedigen bij iedere stap die ik zet

Je wijst me de weg als ik een stapje voorwaarts zet