De Belgische krant De Morgen beweerde onlangs dat genetisch onderzoek bewijst dat depressie een ziekte is. In een vorig artikel van Denkraam werd dit besproken. In dit bericht volg ik de kleine lettertjes, ook in andere media.
Onderzoek
In een grootschalig DNA-onderzoek zijn 17 genetische varianten gevonden die gerelateerd zijn aan de diagnose depressie. Deze zijn verdeeld over 15 gebieden van het genoom (het geheel van erfelijke factoren). Dit is voor de eerste keer dat (voor Europese mensen) een verband wordt aangetoond tussen erfelijkheid en depressie. Dit is een enorme doorbraak. Algemeen werd al aangenomen dat depressie een gevolg is van genetische factoren en omgevingsfactoren, maar tot nu toe kon de genetische component niet gevonden worden. Een belangrijke stap dus. Maar zegt het ook dat depressie een (hersen-)ziekte is?
Tekenaar
Denk aan een getalenteerde tekenaar. Hier wordt het talent allicht ook gezien als combinatie van erfelijke aanleg en omgeving (stimulering, scholing, oefening) en is het reuze interessant om de genetische component te vinden. Maar – aannemende dat deze is gevonden – maakt dit het tekentalent duidelijk geen ziekte. Het maakt alleen waarschijnlijk dat tekentalent niet zomaar aangeleerd kan worden.
Om genetische factoren te laten wijzen op depressie als een lichamelijke ziekte, moet depressie dus eerst zelf al erkend zijn als ziekte. Bijvoorbeeld als cluster van gerelateerde symptomen, zoals in de DSM.
Hersenziekte
In het stuk van De Morgen en ook in een interview met Hack, beweert de leider van het onderzoek, dr. Perlis, dat depressie een hersenziekte is (in plaats van bijvoorbeeld het gevolg van een auto-immuunziekte). Uit het onderzoek blijkt namelijk dat een aantal (“some”) van de genoom-regio’s (gen-gebieden) genen bevatten die belangrijk zijn voor de hersenontwikkeling. Eentje wordt verbonden met epilepsie en intellectueel onvermogen. Dus hier lijkt voorzichtig een band te zijn. Maar het is te vroeg om nu al te beweren dat het bewezen is dat depressie een hersenziekte is.
De hype rondom SSRI’s zoals Prozac en Seroxat in de jaren negentig is overigens een mooi voorbeeld van een periode waarin depressie primair als hersenziekte werd gezien, die “makkelijk” te genezen was. Lang niet iedereen met depressieve klachten blijkt nu gebaat bij die middelen (maar anderen weer wel, het plaatje blijft confuus).
Waarom ziekte?
Mensen die lijden aan depressies willen terecht erkenning dat de depressie niet hun eigen schuld is. Dat ze niet voor niets uitvallen. Dat wanneer behandeling via praten of bewustzijn niet aanslaat, ze daar niets aan kunnen doen.
Wat denk ik zelf? Ik denk dat depressie een ingewikkelde ziekte is met erfelijke, lichamelijke en psychische componenten. Er zijn ook verschillende soorten depressies. Denk aan licht versus ernstig; exogeen (met een levensgebeurtenis als aanleiding) tegenover endogeen; depressie met en zonder waanbeelden. Het genoemde onderzoek betekent een eerste, grote stap op weg naar het begrijpen van de erfelijke component. De strijd om erkenning, die ik steun, zou niet alleen moeten hangen op basis van experimentele, voorzichtige onderzoeksresultaten. Erkenning hangt niet op erfelijke factoren alleen.
Bronnen
De Morgen
The Guardian
Hack
Wikipedia
