Ingezonden opinie van Eduard Geenen: Er vinden bij begeleidende instanties steeds meer trainingen en kennisoverdracht plaats voor medewerkenden om psychiatrische stoornissen te herkennen, omgang met agressie te verbeteren en hun assertiviteit te vergroting. Maar echte aandacht voor de mensen waar het werkelijk om gaat ontbreekt totaal en wordt juist door dit soort trainingen weggereduceerd. De opdracht gevende instantie bepaald de inhoud en loopt daardoor aan de politieke leiband. Breed genoeg wordt elke vorm van authenticiteit vermoord doordat mensen zich moeten aanpassen. Niet vanuit dialoog maar vanuit opgelegde wet- en regelgeving.
Geen beweging, geen dynamiek
In een gezonde, maar ook unieke, situatie komt er door de groepsdynamica, tussen de afzonderlijke leden en het gegeven dat ieder lid van de groep enerzijds steun en anderzijds zijn individuele waarden wil behouden, wrijvingen en conflicten. Dit is een gezonde situatie zolang de groep die wrijvingen en conflicten accepteert en in de groep oplost en het afzonderlijke lid zowel zijn verbondenheid behoud en kan behouden alswel zijn individualiteit. Dynamiek is een ander woord voor beweging. Vindt er geen beweging plaats dan is er geen dynamiek. Groepsdynamiek vindt in elke groep plaats. Twee personen kunnen ook gezien worden als groep. Als er geen dynamiek is, is er alleen sprake van een groep individuelen die langs elkaar heen leven en elkaar negeren zoals in menig woonwijk of tussen cliënt en medewerker. De beweging binnen een relatie of groep bestaat uit dialoog, discussie en debat om tot een gemeenschappelijk doel te komen. Valt dat weg dan ontstaan verstoringen. Groepsdynamiek bepaald grenzen aan de individuele leden maar ook aan de buitenwereld om lid of deelnemer te worden. Stoornissen ontstaan doorgaans door een groepsproces waarbij de andere leden van diezelfde groep eveneens latente stoornissen hebben welke niet opvallend dan wel onschuldig lijken of zijn en onbesproken blijven. Een ongezonde ontwrichtende situatie. Syrië is een voorbeeld waar verschillende groepen zijn welke onzichtbaar en gewelddadig het strijdtoneel bepalen terwijl ze de wrijvingen en conflicten als groep met een veelal moslimgeloof niet weten op te lossen. Of de Europesche Unie die met de handen in het haar zit door humane uitspraken van Merkel om iedereen toe te laten en er daardoor een nog grotere toestroom ontstaat en waarbij iedereen een conflict met Merkel uit de weg gaat en de ontwrichting door de toestroom van vluchtelingen nog groter wordt. Of dichter bij huis het creëren van steeds meer armoede in Rotterdam door groepen uit te sluiten van deelname aan het maatschappelijke verkeer voor betaald en volwaardig werk terwijl er te weinig werkgelegenheid is dan alleen voor hoog opgeleiden. Of mensen door armoede vervreemden en agressief worden zonder dat daar begrip voor is maar medewerkers extra trainingen krijgen voor agressiebeheersing in het herkennen en hanteren van psychiatrische symptomen in plaats van aandacht te mogen hebben voor de situatie van deze mensen. Landelijk 52.000 meldingen dit jaar van overlast.
Een belangenstrijd die agressief en gewelddadiger wordt
Gebeurd het niet dat de wrijvingen en conflicten binnen de groep of gemeenschap worden opgelost dan is de kans groot en aanwezig dat die stoornissen individueel worden en zich verder ontwikkelen, los van de oorspronkelijke groepsdynamiek. Of er ontstaan dan twee groepen met uitersten. Bijvoorbeeld de mensen met werk en de mensen zonder werk waarbij de mensen met werk radicaler en minder toegeeflijk worden waardoor de groep zonder werk ook radicaler en minder toegeeflijk wordt. Verharding dus. De samenleef- en opvoedsituatie zijn meestal de grootste voedingsbodems maar niet alleen. In die situaties vindt te weinig groepsdynamica plaats om de eenvoudige reden dat ieder lid een beperkte kijk heeft op zijn plaats in het geheel. Het bewustzijn van mensen is over het algemeen erg laag. De emotionele beleving daarentegen erg hoog. Één ouder gezinnen, relatie man-vrouw, alleenstaanden. In de grotere gezinnen vond meer groepsdynamiek plaats waardoor er meer informatie over en weer voorhanden was om tot een evenwicht te komen. Evenals situaties waar te veel groepsdynamiek plaats vindt zoals in onze losgeslagen maatschappij waarbij de afzonderlijke leden moeten vechten om een plaats te behouden binnen de groep (de samenleving) en alleen het individu wordt afgerekend op resultaat in plaats van de gehele groep (de samenleving). De groepsdynamiek valt weg en wordt een belangenstrijd die agressief en gewelddadiger wordt of waarbij mensen passiever en apathischer worden. Waarom is de lijst met DSM in 50 jaar tijd steeds groter geworden? Niet om mensen op een kordate en effectieve manier te helpen. Voorheen bestond deze lijst niet en waren er maar drie psychiatrische kenmerken oa. psychose, schizofrenie en paranoia. De lijst is juist zo uitgebreid om iedereen te kunnen voorzien van een label wanneer diegene zich niet meer conformeert en om diegene als delinquent van de samenleving (de groep) te kunnen benoemen. Het heft juist door het benoemen van afzonderlijke labels elke vorm van groepsdynamiek op en wordt gehanteerd als een dynamische analytische oplossing. Elke vorm van onderscheid is een vorm van uitsluiting geworden. In onze maatschappij moet je jezelf los van de groep verheffen tot een winnaar. Luk je dat niet dat zijn er genoeg vormen van uitsluitende maatregelen waarom je dan een loser bent. DSM is er één van. CAO’s, persoonlijke ontwikkelingsplannen, functioneringsgesprekken, diploma’s en certificaten, modules, Cito-toetsen, leefsituatie en bijstand, toeslagen, belastingen, postcodeloterij, inkomsten, kleding, soort auto en woonbuurt.
Verbondenheid
In vroegere tijden was er ook een onderscheid maar dan uitgaande van een verbondenheid met die groepen of individuen in plaats van een onderscheid tussen individuen en groepen. Juist door die verbondenheid was er minder dynamiek nodig om te komen tot een gemeenschappelijk streven want die bestond al en was in de loop der eeuwen ontstaan. Iedereen wist wat hij of zij moest doen door traditie en gemeenschappelijke waarden. Waarden zoals ‘werk gaat voor het meisje’, ‘je eigen broek ophouden’, ‘eerst trouwen dan pas kinderen’, ‘verantwoording nemen en plichtbesef’. Die waarden waren ook nationaal welke nu als verderfelijk worden gezien. Zelfs nationalisme is tegenwoordig verderfelijk. Vroeger bepaalde de leefgroep of gemeenschap de normen en waarden binnen de groep. Met andere woorden wat gewenst gedrag was. De familie, het dorp, de buurt, de vaklieden. Nu bepaald de overheid dit en het management binnen het bedrijfsleven om nog maar te zwijgen van de EU en de globale handel en het winstkapitalisme. Er bestaat geen dynamiek meer vanuit dat niveau met de leden die daar deel van uitmaken. Alles is top-down geworden. Waarom wordt vanuit de politiek geen referenda gehouden? Of hebben we nog steeds geen gekozen burgemeester? Een leuk voorbeeld van authentieke verbondenheid was te zien in het Rijksmuseum op een dagje uit. Twee oudere dames in Staphorster kledingdracht die rondliepen tussen de pracht en praal van onze glorieuze voc-geschiedenis. Zonder dat ze het waarschijnlijk zelf zo ervoeren maakten zij zelf deel uit van die geschiedenis juist door hun kleding met wijde rokken, voorschotje en mutje. Beiden waren Staphorster en beiden maakten deel uit van hun gemeenschap maar hadden wel afzonderlijk een ander onderscheidend printmotief op hun kleding en waren op en top authentiek tussen al die jeans dragende bezoekers. Dit verschil in printmotief benadrukte hun familieafkomst te vergelijken met de verschillen in Schotse ruit welke door alleen die clan mocht worden gedragen en niet door een andere clan. Zo dus ook in onze schitterende geschiedenis met klederdrachten. Iedere dorp of streek had zijn eigen klederdracht evenals iedere familie binnen die klederdracht weer net een iets andere print of motief of borduursel of kapje droeg. Enerzijds tot onderscheid van de familieafkomst en anderzijds verbonden als trots inwoner van dat dorp of die streek.
“Onze maatschappij is een psychiatrische stoornis geworden”
Het printmotief bleef binnen de familie en ieder nieuw lid nam dit printmotief over met vaak een kleine zelf bedachte wijziging waardoor dit motief toch uniek bleef. Het is niet te vergelijken met jeansdragende consumenten omdat zij niet zelf de ‘print’ en ‘motief’ hebben verzonnen of aangepast naar hun wens maar simpelweg hebben gekocht omdat ze het leuk vonden. Ook al lijken die jeans een eigenheid uit te stralen, ze stralen de eigenheid van het merk uit. Meer niet en niet gebaseerd op een langdurige verbondenheid. Als het merk failliet gaat is er geen ’traditie’ of eigenheid meer. Werd in vroegere tijden dit onderscheid op familie, dorp, buurt of gemeenschapsniveau gemaakt, nu bepaald de politiek en commercie dit onderscheid waarbij iedereen ‘vrij’ is om te kunnen zijn wie hij of zij is. De grootste leugen van deze tijd, want één misstap en je ligt eruit. Terwijl in vroegere tijden je nog boeten kon doen tegenover je gemeenschapsgenoten of voor de kerkgemeenschap, krijg je nu een DSM label voor het leven. Toen bleef ‘de misstap’ nog binnen de familie of gemeenschap. Nu ligt het bijna op straat. Opgeslagen in verschillende dossiers. Uiteraard voor je hele leven. Of dat het door een blunder of foute foto op internet of de toevalligheid dat je ontslagen wordt, schulden hebt of agressief of psychisch gestoord wordt van deze ‘samenleving’. Je ligt eruit.
Een unieke foto
Ik vind het jammer dat ik niet de tegenwoordigheid van geest had om die twee oudere dames uit Staphorst te vragen of ik een foto mocht maken van hen voor Rembrandts Nachtwacht. Een unieke foto tussen al die starende en met iPhone foto’s makende narcistische selfies van deze tijd. Ik krijg heimwee naar Staphorst ook al is en was het daar ook niet alles. Maar het is wel een gemeenschap die nog zelf uitmaakt hoe ze willen leven met verbondenheid en aandacht voor elkaar. Dat klinkt vreemd maar het is zeker iets om over na te denken in onze maatschappij die een psychiatrische stoornis is geworden. Authentieke autoriteiten die wisten om te gaan met de dynamiek in de samenleving hebben we niet meer. We moeten het doen met formeel aangestelde autoriteiten welke meestal nep-autoriteiten zijn voorzien van een functieomschrijving als BOA of ‘volksvertegenwoordigers’ voorzien van een politiek verkregen functie. Voorbeelden genoeg in de Europese Unie. Je krijgt heimwee naar authentieke autoriteiten zoals personen als Bas van der Vlies. Ook al was hij gereformeerd, hij had een hart en een ziel en was integer en een heer. Maar dat is niet meer interessant genoeg. Een echt autoriteit is bedachtzaam, denk na en heeft een brede en diepe kennis en levenservaring. Wijze mensen zijn vaak geen snelle praters die wel binnen het debat een dialoog op willen en kunnen zetten in plaats van met one-linerretoriek te komen. Alleen kwamen ze niet snel genoeg met makkelijke en gebruiksklare oplossingen. Hun tragiek. Er is nu te veel dynamiek en steeds minder dialoog. Overal te zien. In Oekraïne, Syrië, de Europesche Unie, Nederland. En als er straks geen dialoog meer is, is er ook geen dynamiek meer, alleen een voedingsbodem voor nog meer onderdrukking, agressie en geweld en nog meer gestoorde mensen. Een voedingsbodem voor een nieuw soort, vermoedelijk onzichtbaar en anders te noemen, fascisme. Ironisch genoeg op basis van een illusionaire ‘vrije’ marktwerking.
Eduard Geenen, d.d. oktober 2015
1 reactie
Erg verhelderend artikel, bedankt!