Tegenwoordig heet het ‘emotie regulatie stoornis’, kortaf ERS. Vroeger dachten ze dat deze psychische aandoening op de grens tussen neurose en psychose lag en zo kwam de naam borderline in zwang. Uit die tijd komt ook de naam ‘schizofrenie’, dat betekent ‘gespleten hersenen’. Nu heeft iederéén twee hersenhelften, maar deze geestelijke aandoening heet nu ‘psychosegevoeligheid’.
Wat is borderline?
Borderline wordt gekenmerkt doordat de patiënt abnormaal gedrag vertoont, aan hevige stemmingswisselingen onderhevig is, verlatingsangst vertoont en ook impulsief gedrag naar anderen of ook naar zichzelf, wat tot zelfverminking kan leiden. Al dat provocatieve gedrag verbergt een innerlijke onzekerheid. Deze patiënt voelt zich eenzaam, ook in een groep en probeert dan alle aandacht naar zich toe te trekken juist omdat zij zichzelf niet duidelijk kunnen voelen.
Deze aandoening ontstaat in de adolescentie. Er is een erfelijke aanleg, maar seksueel misbruik of verwaarlozing kunnen mede oorzaak zijn. Bij vrouwen komt de aandoening vier tot vijf keer vaker voor dan bij mannen. Pas in 1990 is de aandoening onderkend en benoemd.
De omgeving vaak negatief
Het sociale oordeel van de omgeving over de patiënt is zeer negatief, want de omstanders worden vaak het slachtoffer van de agressie en manipulatie. Zij worden met water begooid, op de grond geworpen of door voortdurende kritische opmerkingen en bizar gedrag gestoord. “Hier in de Pauluskerk zijn wij geen psychiatrische instelling en dus kunnen wij geen hulp bieden” zegt de dominee daar. “Wel ontzeggen we de borderliner de toegang als dat nodig is om andere bezoekers te beschermen”. De bezoeker gaat dan bij andere instellingen de sfeer verstoren of wordt zelfs op straat of in de Kunsthal agressief tegen anderen.
Behandeling
Behandeling moet vroeg worden gestart want na het vijfendertigste jaar helpt het niet meer. Één gesprek is onvoldoende, de patiënt heeft langdurige therapie en begeleiding nodig. Medicatie helpt, met stemmingsstabilisatoren en/of antipsychotica en antidepressivum. Maar vooral een duidelijke structuur en omgeving bieden. Belangrijk is om het bedrog en de manipulatie niet in stand te houden.
De omgeving dient duidelijke grenzen te stellen aan de borderliner. Niet het gedrag negeren zoals soms wordt gezegd maar het negatieve gedrag juist niet accepteren. De patiënt als mens wel accepteren want die heeft juist behoefte aan begrip en toewijding. Maar een hyperactieve Amygdala in de hersenen dwingt tot het lastige neurotische gedrag.
Innerlijke storm
De patiënt twijfelt gauw over relaties en gaat dan iemand claimen. De borderliner heeft geen duidelijk beeld wie hij/zij als persoon is en verandert snel van interesse en is onevenwichtig. Dat leidt tot een gedrag van aantrekken en afstoten. Emoties zijn intens en onzeker, zeer instabiel. Het gedrag verhult het innerlijk en lijkt op een dramatisch toneelspel, een soort monoloog. Sommigen komen tot zelfmoordgedachten of gaan zichzelf beschadigen om maar iets duidelijk te kunnen voelen.
Een innerlijke storm heft als een echte tornado een leegte in het midden. Daar wordt helemaal niets gevoeld. Anderen worden niet innerlijk begrepen. Er wordt alleen geoordeeld over wat er hier en nu wordt gezegd of gedaan en dat leidt tot vervreemding en haat van die ander. Het kan helemaal uit de hand lopen en dan leiden tot waandenkbeelden en stemmen horen. Dat leidt dan weer tot opname in de psychiatrische zorg, helaas.
